Visie, missie en waarden
De Appelboom VZW is een behandelingscentrum in Genk voor peuters en kleuters met een autismespectrumstoornis (ASS) met een matige tot ernstige graad van disfunctioneren, al dan niet met een verstandelijke beperking.
Het centrum werkt met een multidisciplinair team van een twintigtal medewerkers, bestaande uit een kinder- en revalidatiearts, logopedist, ergotherapeut, orthopedagogen/psychologen, maatschappelijk assistent, hoofdopvoeder en opvoedsters ondersteund door directie, administratief medewerkers en huishoudsters.
De Appelboom VZW werd opgericht in mei 1979 en werkt vanuit een conventieovereenkomst sinds 29 juni 1981. De Appelboom heeft zich die tijd ontwikkeld tot een Vlaams expertise- en referentiecentrum in de behandeling en de revalidatie van deze complexe doelgroep.
In De Appelboom is een (getrapt) revalidatiemodel uitgewerkt, waarvan wordt aangetoond dat deze behandeling ervoor zorgt dat de ontwikkelingsleeftijd van de kinderen in belangrijke mate toeneemt en dat de achterstand ten opzichte van hun kalenderleeftijd verkleint of wordt ingehaald. Het therapieaanbod wordt maximaal onderbouwd vanuit de meest recente inzichten uit de wetenschappelijke literatuur. Medewerkers worden continu bijgeschoold, zodat het aanbod ‘up to date’ blijft. Via de jaarlijkse wetenschappelijke vergadering wordt er op toegezien dat men gevoelig blijft voor de nieuwe ontwikkelingen in het domein.
De zorg voor de medewerkers is de zorg voor het belangrijkste kapitaal van De Appelboom, i.e. de garantie dat de juiste expertise rond de doelgroep gegarandeerd blijft. De zorg voor medewerkers blijft ook in de nabije toekomst duidelijk voorop staan.
Conform de inzichten uit de wetenschappelijke literatuur werd in 2014 de opnameleeftijd van de kinderen in De Appelboom verlaagd naar de leeftijd van 2 jaar (ondertussen start van het voortraject). De Appelboom heeft haar diagnostisch instrumentarium en haar revalidatieprogramma aan deze jongere doelgroep aangepast.
De verjonging van de instroom vergt bijzondere aandacht voor de instellingen die voor de verdere opvang en scholing van deze doelgroep instaan. De Appelboom heeft de maatschappelijke verantwoordelijkheid om er voor te zorgen dat het ‘resultaat’ van z’n behandel- en revalidatieaanbod gevrijwaard wordt in een natraject voor die kinderen in die instellingen, maar ook in de thuissituatie, én zal daar nog sterk op inzetten. De Appelboom zal er voor zorgen dat er een intensieve samenwerking met deze instellingen en met de thuisomgeving ontstaat. De Appelboom zal dit doen via gezamenlijke opleiding, uitwisseling van expertise, van protocollen en van richtlijnen. Ook een uitwisseling van medewerkers (wisselleren) en outreachend werken maakt hiervan (sinds 2021) deel uit. Scholen en verwijsinstellingen moeten een auti-werking kunnen aanbieden die verder werkt op het programma van De Appelboom. De Appelboom zal de revalidatie maximaal afstemmen op de schoolomgeving waar het kind terecht zal komen na de revalidatie. Samen met de ouders kan er voor een optimale fine-tuning worden gezorgd. Zo wordt er met elk van deze actoren een samenwerking uitgebouwd om te komen tot een verdere integratie van het auti-aanbod in de regio.
Werken met ouders is al een belangrijke pijler in de werking van De Appelboom. In functie van opvolging, aanvaarding, dagelijks leven thuis, nazorg worden de ouders sterk betrokken bij de dagelijkse werking in De Appelboom. Dit gebeurt via maandelijkse oudergesprekken, dagelijkse informatie-overdracht, outreach aanbod en terugkerende oudercursussen gericht op een aantal specifieke autismegerelateerde topics.
Een goede indicatiestelling op jonge leeftijd zorgt voor een correcte en tijdige doorverwijzing. Met de andere centra in de regio wordt de specifieke plaats van De Appelboom in het aanbod voor de behandeling van autisme sterk verduidelijkt en verder uitgewerkt. De Appelboom zal om die reden verder werken aan het informeren en vormen van andere actoren in de regio, binnen en buiten de sector van de GGZ, en samenwerken waar mogelijk. In die informatie en vorming wordt het programma expliciet beschreven en profileert De Appelboom zich verder als expertisecentrum voor deze specifieke doelgroep.
De Appelboom zal ook inzetten op een gestructureerde registratie en rapportering van de (tussentijdse) resultaten van zijn behandeling. Aanvankelijk werd er retroperspectief in de dossiers nagegaan wat de beginstatus was van patiënten en welke vooruitgang ze maakten in de behandelperiode van twee jaar. Sinds 2021 wordt er prospectief (via nauwgezette dataverzameling en – analyse) nagegaan of men die progressie bij de ‘nieuwe’, relatief jongere populatie evenzeer kan realiseren. De data-analyse zal gebruikt worden voor de interne (bij)sturing van het zorgaanbod.
De beperkte schaalgrootte is tegelijk een sterke troef en een bijzonder kwetsbaar punt van De Appelboom. Een troef omdat de kleinschaligheid zorgt voor een erg grote betrokkenheid van de medewerkers en voor een noodzakelijke geborgenheid voor de kinderen die er behandeld worden. Een bedreiging omdat veel afhangt van een kleine groep mensen. Een klein budget en relatief kleine marge betekenen, zeker in de huidige conjunctuur, dat er beperkte mogelijkheden zijn om te groeien en om te evolueren, hoewel daar duidelijk nood aan is.
De Appelboom zette daarom in op twee (parallelle) pistes ifv de noodzakelijke hervorming en schaalvergroting:
- In een eerste piste werd ingezet op een uitbreiding van de conventie voor deze doelpopulatie: vanuit de demografie van de regio, vanuit een hoog aantal aanmeldingen per jaar, vanuit de vaststelling van een constante wachtlijst, vanuit de bewezen meerwaarde van het programma. Bovendien zal in een context van een verregaande vermaatschappelijking van zorg een groter aandeel van de revalidatie moeten gaan naar het werken in en met de schoolomgeving, én naar het werken in en met de thuisomgeving.
- In een tweede piste werd een schaalvergroting gezocht in de samenwerking met die instellingen die in een voortraject of een natraject van De Appelboom werken, en op die manier mee kunnen zorgen voor een geïntegreerd aanbod. Zo ontstaat er voor betrokken partijen mogelijk meer marge om te investeren in groei en ontwikkeling.
Met beide pistes zet De Appelboom VZW nog sterker in op ‘herstel’.
De RIZIV conventie van De Appelboom voorzag in een continue zorg voor 13 kinderen op jaarbasis, met een maximum quotum aan te realiseren opnamedagen. Met dat quotum kon de Appelboom al in de zorg voor gemiddeld 14, maximum 15 kinderen voorzien, mits grote flexibiliteit in de organisatie van de zorg.
Er blijft echter een hiaat in de opvang, begeleiding en het behandelingsaanbod van kinderen met een ernstige en complexe vorm van autisme in Limburg (en naburige provincies). Er is nood aan intensievere ouderbegeleiding en ondersteuning van de gezinnen met een kind met ernstige vorm van autisme. Het huidige aanbod vanuit bestaande thuisbegeleidingsdiensten, CAR’s, GGZ, … zijn voor deze complexe doelgroep van De Appelboom ontoereikend.
In 2021 was er een verdere uitbreiding in de conventie van De Appelboom. Met een verdere diversifiëring in behandelmodaliteiten, in duur en in intensiteit enerzijds en met een beperkte uitbreiding in de omkadering anderzijds kan de continue caseload van De Appelboom van gemiddeld 14 naar 35 verhoogd worden. Bovendien wordt de kwaliteit van het aanbod sterk verhoogd, omdat de zorgverlening sterker inzet op een vroege (tijdige) intake, op een aanbod op maat (voltijdse, deeltijdse, outreachende zorg ifv de noodzaak), op opname-vermijdende zorg en op vroegere re-integratie door outreachende ondersteuning van familie en schoolomgeving. De voltijdse dagopname zoals die vandaag bestaat is slechts één van de modaliteiten in het aanbod.
Met de verdere diversifiëring in behandelmodaliteiten zet De Appelboom sterker in op de begeleiding van het gezin (en ruimere context) door ook mobiel (= aan huis) en ambulant (= het gezin komt naar het centrum) te werken.
